Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) kapsamında getirilmeye çalışılan yeni kıdem tazminatı düzenlemeleriyle ilgili Teksif Sendikası (Türkiye Tekstil, Örme, Giyim ve Deri Sanayii İşçileri Sendikası) Çerkezköy Şube Başkanı Mürsel Türkkan ile röportaj yaptık.
“Sistemin devlet garantisi altında olduğunu bilmiyoruz”
Sizin konuya karşı duruşunuz, yaklaşımınız nedir ?
‘Bizim karşı olmama gibi bir şansımız yok zaten. Bize devlet garantili olacak, 30 günlük kıdem tazminatı 30 gün kalacak, biriken para fonda çalıştırılacak, işçi işten çıkınca 10 gün sonra kıdem tazminatını alacak desinler tamam diyelim. Ama gelecek sistemde devlet garantisi altında olduğunu bilmiyoruz, sendikalara da net bir açıklama yapılmıyor. Durum böyle olunca yeni sisteme iyi bakma şansımız kalmıyor. Şu anda sadece belli bir kesime iyi taraftan gösterilmeye çalışılıyor kıdem tazminatı. Ne hikmetse sürekli bu konu gündeme getiriliyor. Devlet düzenleyeceğim, fon kuracağım diyor, tamam şimdi fon kuracaksın ama biz fonların faydasından çok zararını gördük. Yeni sistemde bir yıldan az çalışan da kıdem tazminatı alacak diyorlar, kıdem tazminatını yalnızca bir yıldan fazla çalışana vermeyeceksin o zaman 5 gün çalışan 5 günlük kıdem tazminatını almalı. İşçiyi dinlemeden kendi kafalarına göre planlar yapıyorlar, Allah genç nesile kolaylık versin.’
“1 gün düşürülürse genel grev ilan edeceğiz”
Grev, eylem planınız var mı ?
‘Var, Türk-İş konfederasyonumuz karar meclise getirildiği zaman genel grev ilan edeceğini ifade etti zaten. Türk-İş bu karar meclise geldiği zaman bir gün dahi düşürülmeye kalkışılırsa genel grev ilan edeceğiz dedi ama grev nasıl, ne zaman olur bilemiyorum.’
“Mecbur vazgeçecekler; bunun işçiye faydası yok”
Sistemden vazgeçilmesi mümkün müdür ?
‘Mecbur vazgeçecekler çünkü bunun işçiye faydası yok. Onlar diyor ki şuan çoğunluk kıdem tazminatını alamıyor, bu doğru. Kurumsal ve sendikalı yerlerde kıdem tazminatı veriliyor, yeni sistemle herkes alabilecek diyorlar fakat bunun takibini yaparak her çalışanın kıdem tazminatını almasını sağlamak yine devlet olarak senin elinde. Şuan ki sistemi düzeltip 1 yıldan az çalışanın da kıdem tazminatı alabileceği bir şekle sokmak yerine biz yeni sistem getiriyoruz, artık bir yıldan az da çalışan alabilecek diyor. Yeni sisteme baktığımız zaman şuan beni işten çıkardılar, kıdem tazminatı alamıyorum, en az 10 yıl fonda birikmiş para olması gerekiyor. Emekli olursam tazminatımı bilmem kaç yaşında alıcam, sonra maaşıma zam yapılacak. Hiç mantığa sığmayacak, kafa karıştırıcı şeyler söylüyorlar. Ben işten çıktığım zaman 1 yıl-2 yıl işsiz kalırsam kıdem tazminatımı bunun için kullanıyorum, borcum varsa borcumu kapatıyorum.’
‘Yeni sistemde diyor ki; sistemden bakacaksın, 1 gün de çalışsan kıdem tazminatını alacaksın, yatmadıysa giceksin müdüre, benim kıdem tazminatım yatmamış diyeceksin, adam izni zor alıyor fabrikadan patrona çıkacak da 1 günüm yatmadı diyecek, hadi ordan be derler. Böyle bir şey için kim gidip de tazminatım niye yatmadı diyebilir ?’
“Tazminat işçi için güvencedir”
Çalışanın halihazırda kötü olan yaşam standartlarını sistem ne durumu getirir, koşullar daha da kötüleşir mi ?
‘Şu an bir kredi çekmişsiniz bir ev almışsınız, araba almışsınız, işten çıkarılsam bu benim güvencem diyebilirsiz, yeni sistemde bu olmayacağına göre kötü olacaktır. Tazminat işsiz kalma durumunda güvencedir, güvencesiz kalınca durum daha da kötüleşecektir. Mevcut durumda işveren 10-15 yıllık çalışanı tazminattan ötürü çıkarmaktan çekiniyor ama yeni sistemle işçiye kapıyı göstermek kolaylaşabilir.’
“Tazminat; kızımızın çeyiz, oğlumuzun düğün parasıdır”
Yeni sistem kazanılmış haklara zarar verecek mi ?
‘Zarar verecek tabi ki. Ben şimdi emekli olmayı düşünüyorum, öyle bir şey yok, bekleyeceksin emekli olmayı. Sonra emekli olucam, hepsini yine alamayacağım. Bunun bize hiçbir faydası yok. Kıdem tazminatı kızımızın çeyiz, oğlumuzun düğün parasıdır, bunu kaldırmak istiyorlar. Yeni sistemde neyin ne olduğunu da bilmiyoruz; birileri başka söylüyor, birileri başka söylüyor. Bize anlaşın deniliyor ama bunu ne işveren ne de sendika beğeniyor, ikisinin de beğenmediği bir şey üzerinde nasıl anlaşılacak ? Kendilerine göre bir model çizmişler, bu model üzerinde anlaşın diyorlar, bu da mümkün değil. Yasa değiştirilmeli, şuan bir firma batınca devlet borçlarını alıyor ama işçinin kıdem tazminatı geri planda kalıyor. İşçiye de bu güvence sağlanmalı, firma bunu karşılayamıyorsa mal varlığına el konulmalı. Önce banka alıyor kredi, ipotek ne varsa; işçi alamıyor. Devletin elinde bunu düzenlemek. İpotek hiçbir zaman tazminatın önüne geçmemeli. Sen devlet olarak bu firmanın vergi borcu varsa bunu işçi tazminatını aldıktan sonra almalısın. Ama maalesef bu düzenleme yapılmıyor, sonra fabrika batıyor, işçi mağdur oluyor. İşçiyi mağdur etmemek devletin elinde.’
“Devlet benim paramı kullanmamalı”
TES’in her çalışan için zorunlu olacak ilk modelinde 30 günlük kıdem tazminatının 11 gününün devlet fonunda biriktirilmesinin amacı devlet tarafından kullanılabilecek yeni bir fon oluşturmak mıdır ?
‘Devlet niye benim paramı kullansın, kullanmamalı.’
‘80’li yıllarda KEY vardı; konut edindirme fonu. Her çalışananın konut sahibi olması amaçlanmıştı. Diyordu ki bir kişi emekli olduğunda konut parası fonda birikecek fakat hükümet bununla başa çıkamadı. Neden anlatıyorum bu KEY’i ? Çünkü sonrasında zorunlu tasarrufa geçildi. Kıdem tazminatı verip vermeme kararı tamamen işverene bırakılıyor.’
(Gürel Altıntaş; ‘Şuan da işveren işçinin kıdem tazminatını fona aktarıyor, borsada kullanıyor, sermaye olarak kullanıyor.’
‘Biz kıdem tazminatında değişiklik yapılmasını istemiyoruz. Hükümet de diyor ki birsürü iş yerinde kıdem tazminatı alamayan var, mahkemelerde kıdem tazminatı dosyaları birikmiş. O zaman biz de sendikalar olarak mevcut kıdem tazminatı yasasını değiştirin, herkes çalışılan gün kadar kıdem tazminatı alsın. İşverene karşı yaptırımcı olmak gerekiyor. 15 gün süresi var, sen mahkemeye gidip anayasal hakkın olan kıdem tazminatını kazanıyorsun, yargıtay itiraz ediyor. Kesin bir sonuca varmamız gerek. Mevcut sistemde işverenin ödeme zorunluluğu yok.’)
‘Biz kıdem tazminatını 30 gün almıyoruz, sendikalı yerler olarak bunun 1 buçuk katını alıyoruz . Şimdi öyle bir şey ki mevcut haklardan kimse bahsetmiyor, biz yılda 1 tam maaş olarak hesaplanan kıdem tazminatını 42 buçuk, 43 gün arası hesaplıyoruz . 30 güne takmışlar, peki bu ne olacak ? Bunlar hesaba katılmazsa yanmışız biz.’
KEY (KONUT EDİNDİRME YARDIMI) NEDİR ?
Konut Edindirme Yardımı (KEY) Turgut Özal hükûmeti döneminde çıkarılan, çalışanların ücretlerinden belli bir oranda paranın kesilmesiyle işleyen vergidir. Toplanan bu paraların Konut Edindirme fonuna devredilip çalışanların emekliliklerinde kolayca ev sahibi olması amaçlanmıştır. 1987 Yılında yürürlüğe girmiş, 1995 yılında ise yürürlükten kaldırılmıştır. Fonda biriken paralar tasarruf teşvik fonuna devredilmiştir. 2008 yılı itibarıyla bu fonda biriken paraların geri ödenmesi kararlaştırılmıştır.
“Toplu para almak kalkıyor”
Fonda biriken paranın yüzde 25’i 60 yaşında alınabilecek, sonrasında kalan paranın emekli maaşına ilave edilerek emekli maaşlarına zam yapılacağı konuşuluyor bu durumda kıdem tazminatını toplu olarak almak tamamen ortadan kalkıyor mu ?
‘Kalkıyor, yani toplu bir para alamıyorsun yeni sistemle.’
“Enflasyon oranında zam yapsınlar”
Bir önceki soruya göre bir nevi çalışan kendi parasıyla kendisine zam yapacak, bu emekli maaşlarını yükseltebilmek için doğru bir adım mıdır ?
‘Benden kesecekleri parayla niye benim maaşımı yükseltsinler ?’
‘Bana verecekleri enflasyon oranında zam yapsınlar, maaşım gerçek enflasyon oranında yükselsin.’
“75 yaşı kaç kişi görecek”
Türkiye’de ortalama yaşam süresi 78 yaş iken; 75 yaş kıdem tazminatının alınması için uygun bir yaş mıdır ?
‘75 yaşı kaç kişi görecek ? En kötü ihtimalle o zamana kadar 1-2 kişi yaşarsa bir-iki yıl alsın, sonra ölüp gitsin, devlete yük olmasın deniliyor. Bu insanlar tazminatını 50-60 gibi daha erken bir yaşta alsın ki, bu parayı kullanabilsin. 75 yaşından sonra alsa ne olur ?’
“Hükümet oy alıyorum diyor, işçi aleyhine kanun çıkartıyor”
Yaptığınız eylem ve grevlerden geri dönüş alıyor musunuz, faydasını görüyor musunuz ?
‘Şöyle açıklayayım; daha önce birkaç defa basın açıklaması yaptık. Bu konuda da Türk-İş’in sağlam duruşu olmasaydı şimdiye kadar kıdem tazminatı düzenlemesi yapılmış olacaktı. Bu konuyu zaman zaman gündeme getirip, gündemden geri çekmek durumda kaldılar. Ben yine geri çekecekler diye düşünüyorum. Yalnız biz belli bir kitle için direniş yapıyoruz, Türkiye’de 2 milyon sendikalı işçi varsa 11-12 milyon sendikasız çalışan var, bu tavrı sadece sendikalının değil her çalışanın koyması gerekir. Biz işçi aleyhine bir karar alınacak olursa komple Türkiye için grev kararı alıyoruz ama nerde yapıyoruz, mecbur sendikalı yerde yapıyoruz bu konuda ortak bir tavır alınmalı. Bir hak mücadelesi yapıyoruz , genel grev yapacak olursak herkes buna dahil olmalı. Bazı duyarsızlıklara üzülüyoruz. Geçmiş zamanlarda birkaç sendika toplanıp eylem yaptık, yağmur altında basın açıklaması yaptık, sendikalı ordaydı fakat diğerleri katılmadı, izlediler. Biz kimin için basın açıklaması yapıyoruz, sen de katıl, korkma. O izleyenler de bağırıyor ama ne zaman ? Ancak hakları elinden alındığı zaman. Biz rahat edeceğiz diye oturmuyoruz burada, işçiyi temsilen oturuyoruz. Onların mağdur olacağı bir şeye biz niye evet diyelim ? Öyle bir lüksümüz yok. Şu anki hükümet ben yeterli oyu alıyorum, herkes beni destekliyor, ben iyi yoldayım diyerek işçinin aleyhine kanun çıkartıyor.’
HABER:FATMA ASLAN-ZELİHA KADER ÇOBAN
